معرفی هنر نوار بافی:

 هنر نوار بافی ( کارت بافی ) یکی از صنایع دستی خراسان بزرگ است که با روش سنتی و ابزار ساده ، به روش بافت تار و پود و نقشه روی چله ، نوارهایی ربا نخ خیلی نازک تولید می شود.

این هنر از گذشته به صورت سینه به سینه به امروز رسیده است و کسی نمیداند که این روش بافت کی و به دست چه کسانی ابداع شده است . درحال حاضر هنرمندان بافنده آن اندک شمارند . رنگ ها و نقش ها در حافظه آنهاست . چله کشی بر اساس آنچه در حافظه است و با آزمون و خطا انجام می شود . منابع مکتوب آن نیز بسیار کم و بدون جزئیات است، در روش سنتی این هنر تنوع رنگ و نقش نوارها به سختی میسر می شود.

نوار بافی در جهان:

شواهدی از نخستین کارت بافی ها در آفریقای شمالی، مصر، اروپای قرون وسطی، آسیا و ایسلند یافت شده است. قدیمی ترین کارت بافته های موجود متعلق به مصرهستند.

 

گستره هنر نواربافی در ایران:

پیشینه کارت بافی در ایران، به اواخر هزاره سوم یا اوایل هزاره دوم قبل از میلاد می رسد که از این نوارهای تزیینی بر روی لباس، کمربند ، سربند و ... استفاده می شده است . 

امروزه این هنرارزشمند در مناطق مختلف کشور با  فرم های مختلفی بافته می شود که اسامی محلی گوناگونی دارد. در قزوین به آن "پن بافی" ، در خراسان و لرستان "مَداخله بافی" ، در چهار محال و بختیاری "وریس بافی" و در علی آباد کتول به آن *نوار بافی* و ... می گویند.

 

ابزار هنر نوار بافی:

کارت : کارت‌هایی در اشکال مختلف مربع، مستطیل، مثلث و چند ضلعی هستند که متداول‌ترین آن‌ها مربع شکل می‌باشد . در قدیم از پوست آهو یا چوب نازک تهیه می شده است اما امروزه از طلق استفاده می شود در گوشه های کارت ها سوراخ هایی برا رد شدن نخ تعبیه شده است.

شانه: وسیله ای است  چوبی که در آغاز کار چله کشی برای جدا کردن نخ ها کاربرد دارد . با قراردادن نخ های ویژه هر کارت بر اساس نقشه بافت در یکی از داندانه های  آن ، امکان نخ کردن کارت ها بدون خطا میسر می شود . در بالای  دندانه های شانه سوراخی تعبیه شده است که میله ای چوبی از آن سوراخ ها رد می شود و مانع از رها شدن تارها می گردد .

کارگاه بافت: وسیله ای است که مانند دار قالی بافی ، تارها را در حالت کشیده قرار می دهد . در آن دو میله با قابلیت چرخش وجود دارد که به دور یکی از آنها نخ های چله کشی شده پیجیده می شود و دور دیگری نوار بافته شده پیچیده می شود. هر ازگاهی با پیشرفت بافت ، نخ ها ی بافته نشده از دور یک میله باز می شود و نوار بافته شده به دور میله دیگر بسته می شود به صورتی که در همه حال روی کارگاه تارها در حالت کشیده و آماده بافت وجود دارد . کارگاه ها در حالت افقی و عمودی طراحی شده است .

پودچین ( ماسوره ): وسیله ایست که پودها به دور آن پیچیده می شود، تا در هنگام بافت ، نخ پود را از بین تارها عبور دهد و با ضربه آن را در جای خود محکم می کند.  جنس آن معمولا از چوب می باشد اما از میله های فلزی هم می توان استفاده کرد .

 شیوه بافت:هنگامی که کارت‌ها همگی نخ‌کشی شدند، مجموعه نخ ، کارت و شانه روی کارگاه سوار می شود . با بستن نخ ها به دور میله های کارگاه ، تارها در حالت کاملا کشیده قرار می گیرد و با چرخش توامان یا انفرادی کارت‌ها به جلو یا عقب (90 درجه)  نخ ها دو به دو از هم فاصله می گیرند و دهانه ای برای عبور نخ پود ایجاد می گردد که پود به راحتی از میان آن عبور می کند . با تداوم چرخش کارت ها ، جای تارها عوض می شود و با عبور پود، نقش بافته می شود .

 نقش ها: در این هنر به طور معمول نقوش کاملاً هندسی و ذهنی بافت هستند که برگرفته از طبیعت ، انسان و حیوان و ... می باشد و هر کدام ریشه و فلسفه ای خاص در اقوام گوناگون دارد .

عمدتاً طرح های مورد استفاده در خراسان برزگ با نام های زنجیره ، جاوجوجک ، چپ و راسته ، سقرسیدی ، قلم ، پشم بلبل ، رزارز ، کج ، بوقدی و چلی چپ شناخته می شود .